Cad é Bithéagsúlacht?
Ciallaíonn an bhithéagsúlacht éagsúlacht na beatha ar fud an domhain, idir mhiocrorgánaigh bheaga, phlandaí móra, ainmhithe agus na héiceachórais ar a mbraitheann siad. Tá an bhithéagsúlacht timpeall orainn ar fad, i ngairdíní, i bpáirceanna, i ngruaimhíní ar thaobh an bhóthair, sna sléibhte, sna haibhneacha agus ar an chladach.
Tá an bhithéagsúlacht tábhachtach mar gheall ar réimse leathan cúiseanna, agus tá ról againn uilig maidir le haire a thabhairt do phlandaí agus d’ainmhithe dúchasacha, éiceachórais a chosaint, agus feasacht a mhúscailt maidir le luach ár dtimpeallachta nádúrtha. Tá an bhithéagsúlacht shláintiúil ríthábhachtach dár ngeilleagar, dár sláinte agus dár bhfolláine, agus do chobhsaíocht ár gcóras nádúrtha.
Seoladh an chéad Phlean Náisiúnta Bithéagsúlachta de chuid na hÉireann in Aibreán 2002, agus foilsíodh sraith nuashonruithe ó shin, agus gach ceann acu ag tógáil ar an mhéid a baineadh amach le pleananna roimhe seo. Leagtar amach sna Pleananna sin an clár oibre náisiúnta maidir leis an bhithéagsúlacht agus tá sé d’aidhm acu na hathruithe fóinteacha is gá a chur i gcrích.
Leis an 4ú Plean Gníomhaíochta Náisiúnta um Bithéagsúlacht 2023-2030 de chuid na hÉireann, féachtar le cur chuige ‘uile-rialtais, uile-shochaí’ a bhaint amach maidir le rialachas agus caomhnú na bithéagsúlachta. Forbraíodh an Plean le tacaíocht, comhairle agus ionchur ón Mheitheal Idir-Rannach um Bithéagsúlacht agus ón Fhóram neamhspleách um Bithéagsúlacht.
Leanfaidh sé de ghníomhaíochtaí a chur chun feidhme faoi chuimsiú cúig chuspóir straitéiseacha, agus aghaidh á tabhairt ag an am céanna ar shaincheisteanna nua agus ar shaincheisteanna atá ag teacht chun cinn:
- Cuspóir 1 - Cur Chuige Uile-Rialtais, Uile-shochaí i leith na Bithéagsúlachta a ghlacadh
- Cuspóir 2 - Freastal ar Riachtanais Phráinneacha maidir le Caomhnú agus Athchóiriú
- Cuspóir 3 - Rannchuidiú Slán an Dúlra le Daoine
- Cuspóir 4 - Feabhas a chur ar an Bhonn Fianaise faoi choinne Gníomhaíochta maidir leis an Bhithéagsúlacht
- Cuspóir 5 - Rannchuidiú na hÉireann le Tionscnaimh Idirnáisiúnta Bhithéagsúlachta a Neartú
Is féidir féachaint anseo ar fhíseán chun Gníomhaíochtaí don Dúlra agus an 4ú Plean Gníomhaíochta Náisiúnta um Bithéagsúlacht de chuid na hÉireann a chur chun cinn.
Tá Pleananna Gníomhaíochta Bithéagsúlachta Náisiúnta roimhe seo le fáil ar shuíomh gréasáin na Seirbhíse Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra anseo agus tá Pleananna Gníomhaíochta Bithéagsúlachta contae, cathrach agus pobail le fáil ar Thairseach na hÉireann do Phleananna Gníomhaíochta Bithéagsúlachta.
Is iad na húdaráis áitiúla a stiúrann an-chuid de na gníomhartha a dhéantar ar leibhéal na cathrach agus na comhairle. Tá an-chuid dualgas orthu maidir leis an bhithéagsúlacht agus féachann siad le cosaint agus feabhsú na bithéagsúlachta a leabú trí na feidhmeanna agus na seirbhísí a sholáthraíonn siad.
I mí na Samhna 2023 cheap Comhairle Contae Dhún na nGall a céad Oifigeach Bithéagsúlachta le maoiniú bronnta faoi Chlár Oifigeach Bithéagsúlachta na nÚdarás Áitiúil. Tá an clár á sheachadadh ag an Chomhairle Oidhreachta agus ag an Chumann Bainistíochta Contae agus Cathrach (CCMA) le tacaíocht ón Roinn Tithíochta, Rialtais Áitiúil agus Oidhreachta agus ón tSeirbhís Páirceanna Náisiúnta agus Fiadhúlra. Oibríonn Oifigigh Bhithéagsúlachta an Údaráis ar leibhéal na cathrach agus an chontae ag bailiú sonraí ar bhithéagsúlacht, ag tabhairt faoi thionscadail chaomhnaithe, ag forbairt beartais, ag soláthar comhairle agus faisnéise, agus ag ardú feasachta.
Tacaíonn an Chomhairle Oidhreachta leis an phost mar Oifigeach Bithéagsúlachta i gComhairle Contae Dhún na nGall agus cuireann sí tacaíocht ar fáil chun na Pleananna Gníomhaíochta Bithéagsúlachta Áitiúla a sheachadadh.
Is féidir leat tuilleadh eolais a fháil faoi Chlár Oifigeach Bithéagsúlachta na nÚdarás Áitiúil ar láithreán gréasáin na Comhairle Oidhreachta agus tríd an fhíseán seo a fheiceáil.
I rith 2024 agus 2025, tosóidh Dún na nGall ag ullmhú a gcéad Phlean Gníomhaíochta Bithéagsúlachta Contae I rith an phróisis sin, beidh deiseanna ag an phobal agus ag aon pháirtí leasmhar a gcuid smaointe a chur isteach trí chomhairliúchán réamhdhréachta agus trácht a dhéanamh ina dhiaidh sin ar Dhréacht-BAP nuair a bheidh sé réidh. Más mian leat teagmháil a dhéanamh faoi fhorbairt Dhréachtphlean Gníomhaíochta Bithéagsúlachta an Chontae, seol ríomhphost chuig biodiversity@donegalcoco.ie.